การสร้างบ้านตามทิศทางลม-แดด เป็นเรื่องสำคัญเรื่องหนึ่งที่ต้องใช้เป็นปัจจัยประกอบการออกแบบบ้าน เพื่อให้ได้บ้านอยู่ในทิศทางที่สัมพันธ์กับสภาพอากาศของเมืองไทย ทั้งร้อน ฝน หนาว รวมถึงทิศทางลมที่เปลี่ยนไปในแต่ละช่วงเวลา ทำให้การอยู่อาศัยเป็นไปอย่างสบายกายสบายใจ

ทิศทางลมในประเทศไทย

ในช่วงเวลา 1 ปี ประเทศไทยมีลมประจำปี 2 ช่วงเวลา คือ

• ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ พัดผ่านประเทศไทยในฤดูหนาว ช่วงเดือนพฤศจิกายน - กุมภาพันธ์ ของทุกปี

• ลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ พัดผ่านประเทศไทยในฤดูร้อนและฤดูฝน ช่วงเดือนมีนาคม - ตุลาคม ของทุกปี

ดังนั้นการออกแบบบ้านควรวางตำแหน่งให้ถูกทิศทางเพื่อใช้ประโยชน์จากกระแสลมทั้ง 2 ช่วงเวลานี้มากที่สุด โดยด้านยาวของบ้านหันเข้าหาทิศทางลมเพื่อรับความเย็นเข้าสู่ตัวบ้าน และมีตำแหน่งประตูหน้าต่างเป็นช่องเปิดให้สามารถระบายถ่ายเทอากาศและความร้อนระหว่างภายนอกและภายในได้อย่างสมดุล

ข้อดีของการออกแบบตำแหน่งบ้านให้สัมพันธ์กับทิศทางลม

• บ้านน่าอยู่ มีอายุการใช้งานที่นานขึ้น เนื่องจากการวางบ้านที่ถูกตำแหน่งจะลดแรงปะทะโดยตรงจากสภาพอากาศ

• บ้านประหยดพลังงาน เนื่องจากมีการถ่ายเทความร้อนได้สะดวก และรับความเย็นเข้าบ้านตามช่องเปิดต่างๆ

ทิศทางแสงแดดในประเทศไทย

ทิศทางแสงแดดในไทยมีการปรับเปลี่ยนหมุนเวียนตลอดทั้งวัด โดยในช่วงเช้าจะขึ้นจากทิศตะวันออก แล้วเวียนไปทางทิศใต้ และตกทางทิศตะวันตก โดยทิศที่ไม่มีโอกาสได้รับแสงแดดโดยตรงเลยคือทิศเหนือ

ส่วนพื้นที่ของบ้านที่รับแสงแดดแรงๆ โดยตรงจากทิศใต้และตะวันตกในช่วงกลางวัน จะกักเก็บความร้อนเอาไว้ทำให้ในช่วงกลางคืนอาจยังมีความร้อนสะสมอยู่ ส่งผลเสียต่อการอยู่อาศัยโดยเฉพาะห้องที่ถูกใช้งานช่วงกลางคืนอย่างห้องนอน ดังนั้นการจัดวางตำแหน่งห้องต่างๆ ในบ้าน จึงต้องสัมพันธ์กับช่วงเวลาการใช้งาน ที่สัมพันธ์กับแสงแดดด้วย

การวางตำแหน่งห้องต่างๆ ให้ถูกทิศทาง

• ห้องนอน เป็นห้องที่ถูกใช้งานเวลานานๆ ในช่วงกลางคืน ดังนั้นทิศที่เหมาะสำหรับการจัดวางตำแหน่งห้องนอนคือทิศเหนือ ซึ่งเป็นทิศที่ไม่ถูกรบกวนจากแสงแดดช่วงกลางวัน จึงไม่มีการเก็บกักความร้อนไว้จนรบกวนการนนช่วงกลางคืน ทำให้พื้นีท่ภายในมีความเย็นสบายและพร้อมให้ผู้ใช้งานสามารถตื่นมารบความสดชื่นได้ในทุกๆ เช้า

• ห้องนั่งเล่น ห้องที่ถูกใช้เป็นมุมนั่งเล่น พักผ่อน และผ่อนคลาย โดยระหว่างวันมีโอกาสที่จะถูกใช้ทุกๆ ช่วงเวลา ดังนั้นตำแหน่งที่จัดวางห้องนี้ควรเป็นทิศตะวันออกเฉียงเหนือ เพื่อรับแสงแดดช่วงเช้าที่ยังไม่ร้อนมากนัก และเลี่ยงการโดนแสงแดดโดยตรงในช่วงบ่าย

• ห้องครัว เป็นห้องที่จะถูกใช้งานบ้างในบางช่วงของวัน ดังนั้นจึงสามารถวางตำแหน่งไว้ทิศไหนของบ้านก็ได้ แต่สิ่งที่ต้องคำนึงถึงคือมุมการจัดวางห้องครัวนั้นควรมีลมพัดผ่านให้อากาศถ่ายเทสะดวก และมีแสงเข้าถึง เพื่อฆ่าเชื้อโรค ลดความอับชื้น

• ห้องน้ำ ควรอยู่ในทิศใต้หรือทิศตะวันตก เพราะเป็นห้องที่ควรใช้ประโยชน์จากแสงแดดในการระบายความชื้น ทำให้ห้องน้ำแห้งเร็ว ลดการสะสมเชื้อแบคทีเรียและเชื้อโรคต่างๆ

ทิศทางลม-แดด มีความสำคัญกับการอยู่อาศัยในแต่ละวัน หากแต่ละห้องหรือมุมต่างๆ ของบ้านมีการออกแบบตำแหน่งให้สัมพันธ์กับลดและแดด จะช่วยให้สามารถใช้ประโยชน์จากธรรมชาติและ